آشنایی با رشته علوم آزمایشگاهی

* معرفی رشته علوم آزمایشگاهی *

علوم آزمایشگاهی در گذشته به نام تکنولوژی پزشکی خوانده میشد و بعد ها به نام علوم آزمایشگاهی تغییر نام داد .

رشته کارشناسی علوم آزمایشگاهی زیر شاخه‌ای از گروه پزشکی است که به دانش آموختگان درا ین دوره مباحث علوم پایه پزشکی، مباحث عملی و تئوری علوم آزمایشگاهی پزشکی و برخی از دروس علوم پایه اموزش داده می شود. آنچه که باعث اهمیت ویژه این رشته در علوم پزشکی شده است نقش مهم آن در تشخیص، درمان پیشگیری و پیگیری بیماریهای مختلف است. به همین دلیل این رشته از رشته‌های شاخص دانشگاه‌های علوم پزشکی می باشد. از این گذشته سهم بسزای گرایش‌های مختلف علوم آزمایشگاهی در پیشرفت‌های چشمگیر و روز افزون فن آوری‌های بیوتکنولوژی، ژنتیک و تست‌های تشخیصی جدید بر اهمیت این رشته می افزاید.

فارغ‌التحصیل این رشته با نمونه‌برداری از نمونه‌های بیولوژیک مانند خون، ادرار و مدفوع و ... و آماده‌سازی نمونه‌ها و آزمایش‌های مختلف بیوشیمی، هماتولوژی، میکروبیولوژی و ... سر و کار دارد و همچنین می‌تواند آزمایش‌های تخصصی هورمون‌شناسی، ایمونولوژی و سایر تست‌های تخصصی را انجام دهد و مسؤول بخش‌های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی مانند بخش نمونه‌برداری، بیوشیمی، هورمون‌شناسی، ایمونولوژی و… و یا سایر بخش‌های آزمایشگاه‌های غیر پزشکی مانند برخی بخش‌های آزمایشگاه‌های صنایع غذایی، دارویی و یا صنعتی و کارخانه ای شود .

تاریخچه : تا سال ۱۹۷۶ رشته علوم آزمایشگاهی با نام Medical Technology خوانده می شد و پس از آن به Medical Laboratory Sciences تغییر نام داد و امروزه نیز در اکثر دانشگاههای دنیا با همین نام و یا Clinical Laboratory Sciences خوانده می شود. تا قبل از انقلاب فرهنگی در ایران دوره‌های چهار ساله کارشناسی پیوسته دایر بود که بعد از آن به شکل کاردانی و دکترای حرفه‌ای تغییر یافت واز سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۸۶ مقاطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته این رشته در دانشگاهها ارائه میگردید. از سال ۱۳۸۷ به بعد نیز این رشته در مقطع کارشناسی دانشجو می پذیرد.

توانایی‌های لازم : رشته علوم‌آزمایشگاهی یک رشته عملی است و جوانانی که علاقه‌مند به کار عملی هستند و نسبت به نمونه‌های گوناگون بدن حساس نیستند، در این رشته موفق می‌شوند. همچنین لازم است که دانشجو به دروس شیمی و زیست‌شناسی علاقه‌مند باشد. گفتنی است که رشته علوم‌آزمایشگاهی در کشور ما تا مقطع دکترای تخصصی (PHD) در گرایش‌های مختلف علوم آزمایشگاهی به صورت ناپیوسته دانشجو می‌پذیرد.

درس‌های این رشته در طول تحصیل : دروس پایه‌: فیزیک عمومی، فیزیک کاربردی، شیمی عمومی، بیوشیمی عمومی، فیزیولوژی، زیست‌شناسی، آناتومی‌، زبان عمومی . دروس تخصصی‌: مقدمات علوم آزمایشگاهی، شیمی و میکروبیولوژی مواد غذایی، زبان تخصصی، انگل‌شناسی پزشکی، حشره‌شناسی پزشکی، قارچ‌شناسی پزشکی، ویروس‌شناسی پزشکی، ایمنی و سرم‌شناسی، باکتری‌شناسی پزشکی، خون‌شناسی، بانک خون، هورمون شناسی، بیوشیمی بالینی و پزشکی، بافت‌شناسی، آسیب‌شناسی پزشکی، زیست‌شناسی مولکولی، ژنتیک و کارآموزی‌ (والبته یکسری دروس دیگر).

طرح نیروی انسانی : طبق مصوبات وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی، فارق التحصیلان علوم آزمایشگاهی ( کلیه مقاطع ) نیز مانند برخی از رشته‌های علوم پزشکی موظفند نصف طول مدت تحصیل، طرح نیروی انسانی را طی نمایند، قابل ذکر است که گذراندن طرح در یکی از مقاطع، فرد را از گذراندن طرح در مقاطع بالاتر این رشته معاف می گرداند. این طرح در یکی از مراکز تحت پوشش دانشگاه های علوم پزشکی مانند آزمایشگاههای مرکزی، بیمارستانها و در برخی موارد دانشگاه ها که اعلام نیاز کرده است انجام می پذیرد

زمینه‌های اشتغال : فارق التحصیلان این رشته می توانند در زمینه درمانی – بهداشتی – آموزشی – پژوهشی و تشخیصی در مراکز زیر اشتغال یابند: مراکز آموزشی – درمانی و بهداشتی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستانها و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی خصوصی، بیمارستان‌های وابسته به سازمان تامین اجتماعی و بیمه خدمات درمانی، پزشکی قانونی، مراکز سازمان انتقال خون، مراکز پژوهشی – تحقیقاتی دولتی و خصوصی، آزمایشگاه‌های صنایع دارویی و غذایی و. . .

موقعیت شغلی در ایران : رشته علوم‌آزمایشگاهی از جمله رشته‌هایی است که بازار کار نسبتاً خوبی دارد ( البته در شهرهای مختلف و اینکه متقاضی استخدام در چه نوع آزمایشگاهی باشید متفاوت است ) . زیرا امروزه جامعه ما به امر بهداشت و سلامتی پی برده است و بی شک بدون استفاده از آزمایشگاه‌های تشخیص طبی حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی و آلرژی‌ها یا مبارزه با بیماری‌های ژنتیکی امکان‌پذیر نیست‌.

مقطع کارشناسی ارشد : فارق التحصیلان مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی می توانند از طریق آزمون کارشناسی به کارشناسی ارشد در گرایش‌های زیر ادامه تحصیل دهند : بیوشیمی بالینی، خونشناسی، انگل شناسی، میکروب شناسی، قارچ شناسی، ویروس شناسی، ژنتیک انسانی، ایمونولوژی، بیوتکنولوژی، فیزیولوژی، سم‌شناسی و سایر رشته هایی که طبق مصوبات مجوز ادامه تحصیل در آن را دارد .

مقطع PHD : فارق التحصیلان کارشناسی ارشد با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد به PHD می توانند در گرایش‌های مذکور شرکت نمایند.

بزرگداشت علوم آزمایشگاهیان تشخیص طبی کشور : از ۳۰ فروردین ۱۳۸۲ که اولین بزرگداشت حکیم فرزانه و دانشمند برجسته ایرانی، سید اسماعیل جرجانی، بنیانگذار علم آزمایشگاه برگزار گردید، این روز به عنوان روز بزرگداشت علوم آزمایشگاهیان تشخیص طبی تعیین شد و هر سال انجمن‌ها و تشکل‌های علوم آزمایشگاهی این روز را گرامی می دارند.

این رشته از آن جهت که بسیار حساس و تعیین کننده در سلامت جامعه و بسیار کمک کننده در تشخیص پزشکان می‌باشد، نقشی بسیار کلیدی و مهم در عرصه پزشکی ایفا میکند. و دانشجویان این رشته بایستی به این باور برسند که کاری بسیار حساس و دقيق را انتخاب نموده اند وبایستی خود را به صورت یک قطب و قدرت علمی در بیاورند و تا جایی که می توانند بر اطلاعات علمی خود بیفزایند.

گفتنی است که رشته علوم‌آزمایشگاهی در کشور ما تا مقطع کارشناسی به صورت ناپیوسته دانشجو پذیرش میشد (اما از سال 1387 اولین دوره کارشناسی پیوسته پذیرش شد و تا کنون ادامه دارد)و پس از آن فرد می تواند در دیگر گرایش‌های این رشته اعم از بیوشیمی وهماتولوژی و غیره ادامه تحصیل دهد.

همچنین در ایران روز 30 فروردین به عنوان روز علوم آزمایشگاهی (روز بزرگداشت حکیم جرجانی) نامیده شده است . هرچند این روز چندان برای مسئولان به چشم نمی آید! همچنین باید این را بدانیم این رشته بیشتر ساخته و پرداخته ایران می باشد.

معرفی